Stadion ŁKS Łódź (2021)Stadion ŁKS Łódź (2021)
KronikiOd „Estadio da Gruz” po Stadion Króla
Od „Estadio da Gruz” po Stadion Króla
Autor: Adrian Woźniak
Data dodania: 25.04.2022
FOT. CYFRASPORTFOT. CYFRASPORT

O tym, że fani dwóch łódzkich klubów – ŁKS-u i Widzewa – nieszczególnie za sobą przepadają, wiadomo nie od dziś. Niektórzy kibice wyrażali animozje względem oponenta poprzez zabawne treści wypisywane na murach, o czym zapewne niejedna osoba w Polsce słyszała. Dowcipni sympatycy spod znaku RTS-u poszli jeszcze dalej i ukuli termin „Estadio da Gruz”, nawiązujący do nazwy obiektu Benfiki Lizbona – Estádio da Luz, czyli Stadionu Światła. Jednakże z blaskiem świateł wspomniane wcześniej określenie miało niewiele wspólnego, nawiązywało zaś do... fatalnego stanu areny ŁKS-u przy Alei Unii Lubelskiej, mającej dawno za sobą lata świetności. Obecnie mało kto już o tym pamięta, bowiem ełkaesiacy – tak jak widzewiacy – doczekali się wreszcie stadionu na miarę XXI wieku.

 

Łódzki Klub Sportowy nim trafił do docelowego miejsca rozgrywał domowe mecze na boisku piłkarskim na ulicy Srebrzyńskiej. Zlikwidowano je w trakcie I wojny światowej i przez jakiś czas ełkaesiacy pozostawali bezdomni. Gdy w 1922 roku Rada Miasta przyznała klubowi tereny w pobliżu Dworca Kaliskiego, zaczęto planować Park Sportowy, którego punktem centralnym miał być obiekt piłkarski. Za projekt odpowiedzialni byli inżynier Ludwik Christelbauer oraz człowiek związany z ŁKS-em – Stanisław Kowalski.

 

OKRES MIĘDZYWOJENNY

Wybudowanie Parku Sportowego nie było zadaniem łatwym. Po wojnie na tych terenach pozostało wiele poniemieckich okopów, które wymagały usunięcia. Nie okazało się to na szczęście zadaniem ponad siły. Łodzianie wzięli się do pracy i w szybkim tempie rozpoczęto budowę. Roboty posuwały się na tyle sprawnie, że już w 1923 roku piłkarze ŁKS-u mogli korzystać z boiska piłkarskiego. Uroczyste otwarcie obiektu nastąpiło 24 czerwca 1924 r., choć nie był on jeszcze ukończony. Na ten dzień przewidziano kilka atrakcji. Odprawiona została msza święta, poświęcono klubowy sztandar, zorganizowano zawody lekkoatletyczne, a punktem kulminacyjnym obchodów był towarzyski mecz reprezentacji Polski z Turcją, który biało-czerwoni wygrali 2:0 po golach Mieczysława Balcera i Henryka Reymana. Było to pierwsze międzypaństwowe spotkanie rozegrane w Łodzi.

 

Polska - Turcja 2:0 (29.06.1924)Polska - Turcja 2:0 (29.06.1924)
FOT. NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE

Drużyna reprezentacji Polski na mecz z Turcją w Łodzi. Stoją od prawej: sędzia Mihály Iváncsics, Jan Loth, Józef Adamek, Wawrzyniec Cyl, kapitan Henryk Reyman, Mieczysław Balcer, Emil Görlitz, Władysław Karasiak, Władysław Kowalski, Jan Durka (rezerwowy). Siedzą od prawej: Marian Spoida, Zygmunt Otto, Karol Hanke.

W kolejnych latach zmodernizowano Park Sportowy jak i sam stadion. Wybudowane zostały szatnie, korty tenisowe, tor kolarski, basen, strzelnica i lodowisko. Warto też w tym miejscu wspomnieć, że wały, na których wzniesiono trybuny stadionu, powstały z materiałów pozyskanych podczas... prac kanalizacyjnych prowadzonych w pobliżu Dworca Kaliskiego.

Na początku lat 30. zwiększona została pojemność trybun, a w 1935 roku oddano do użytku kolejną – zadaszoną i drewnianą – na 1800 miejsc, zaprojektowaną przez wspomnianego już inżyniera Kowalskiego. Trzy lata wcześniej na stadionie zainstalowany został zegar Omega, otrzymany za zwycięstwo w plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na najpopularniejszą drużynę w kraju (głos oddawali kibice w całej Polsce). Działał on aż do 1973 roku.

 

Stadion ŁKS Łódź (1935-1939)Stadion ŁKS Łódź (1935-1939)
FOT. NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE

Ligowy mecz pomiędzy ŁKS-em Łódź a Wisłą Kraków z 1935 roku. W tle widoczna drewniana trybuna kryta, którą zburzono w latach 60.

Stadion ŁKS Łódź (1935-1939)Stadion ŁKS Łódź (1935-1939)
FOT. NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE

Ciekawostką jest fakt, że na przed II wojną światową na stadionie ŁKS-u grano nie tylko w piłkę nożną, ale także w… piłkę ręczną.

POWOJENNE MODERNIZACJE

Zawierucha II wojny światowej dała w kość ŁKS-owi i jego obiektowi. Konieczna była odbudowa Parku Sportowego i zmodernizowanie stadionu. Prace postępowały etapami. W latach 50. rozkopano i poszerzono wały ziemne, dzięki czemu wzrosła pojemność obiektu. Na nowej trybunie mogło zasiąść 3 tysiące widzów.

Nie był to jednak koniec robót przy Alei Unii. Klub powoli szykował się do obchodów 50. rocznicy powstania i planował dalszą modernizację. Nad wszystkim czuwać miał specjalnie powołany do tego Komitet Budowy Stadionu, na czele którego stanęli profesor Jerzy Hryniewiecki (odpowiadał też za powstanie Stadionu Dziesięciolecia w Warszawie), inżynier Kowalski oraz Bolesław Marczyk. To oni rozpoczęli prace nad projektem żelbetonowej trybuny. Finalny efekt to już dzieło inżynierów Janusza Wyżnikiewicza i Jana Szklarka. Budowa konstrukcji rozpoczęła się w maju 1964 roku i potrwała do października 1969. Powstała ona w miejscu zburzonej drewnianej trybuny i mogła pomieścić 10 640 widzów. Zwiększyła się dzięki temu pojemność stadionu do ponad 35 tysięcy (na wałach mogło zasiąść około 25 tys.).

 

Stadion ŁKS Łódź (lata 60.).Stadion ŁKS Łódź (lata 60.).
ŹRÓDŁO: lkslodz.pl/Archiwum Jacka Bogusiaka

Tak w latach 60. wyglądała nowopowstała żelbetonowa trybuna, którą postawiono w miejscu przedwojennej drewnianej konstrukcji. Była to w tamtym czasie prototypowa budowla, bowiem do jej powstania użyto kablobetonu, czyli technologii uznawanej za ekonomiczną i szybką.

We wnętrzu nowej trybuny powstała hala sportowa, z której korzystały m.in. siatkarki. Jeszcze jedną zmianą na plus było sztuczne oświetlenie. Premierę miało 7 czerwca 1970 roku. Początkowo moc jupiterów wynosiła 320 luksów, ale z czasem zwiększono ją do 1200. Pod koniec lat 70. na stadionie zamontowano nową tablicę świetlną z zegarem, która pokazywała nie tylko czas i wynik, ale także składy drużyn. W tamtych czasach obiekt przy Alei Unii należał do najnowocześniejszych w Polsce.

 

Widzew Łódź - AS Saint Etienne (19.09.1979) Widzew Łódź - AS Saint Etienne (19.09.1979)

Spotkanie Widzewa Łódź z AS Saint-Étienne w Pucharze UEFA w 1979 roku odbyło się na stadionie ŁKS-u. W tle widoczna nowoczesna tablica świetlna, która przez długie lata funkcjonowała potem na łódzkim obiekcie.

PAMIĘTNE MECZE PRZY ALEI UNII

W historii stadionu w Łodzi nie brakowało wielu pamiętnych spotkań w europejskich pucharach. Co ciekawe, wiele z nich rozegrał... lokalny rywal, czyli Widzew. To na nim RTS stoczył niesamowite boje w Pucharze UEFA z tak znanymi firmami, jak AS Saint-Étienne (2:1) w 1979 roku i Manchesterem United (0:0) czy Juventusem Turyn (3:1) rok później.

 

3:1 W. Smolarek wykorzystuje dogranie M. Tłokińskiego

To także przy Alei Unii Widzew debiutował w Pucharze Europy. Ale meczu z Anderlechtem (1:4) w 1981 roku raczej miło nie wspominał. Na szczęście kolejne podejście zakończyło się sukcesem. Widzew dotarł aż do półfinału tych prestiżowych rozgrywek. W 1983 roku Łodzi poległ słynny Liverpool (2:0), a później na ŁKS-ie pojawił się eks-widzewiak – Zbigniew Boniek, który przyjechał już jako zawodnik wielkiego Juventusu (2:2).

 

Skrót meczu (bez komentarza)

ŁKS dostąpił zaszczytu gry w pucharach znacznie później. Nie były to jednak równie udane podejścia. W latach 90. gościły tu takie firmy, jak FC Porto (0:1) w 1994 roku w Pucharze Zdobywców Pucharów, a cztery lata później Manchester United (0:0) w eliminacjach Ligi Mistrzów i AS Monaco (1:3) w Pucharze UEFA.

Stadion ŁKS-u należał do tych obiektów, na których mecze rozgrywała reprezentacja Polski. To były jednak bardzo odległe czasy. O pierwszym spotkaniu biało-czerwonych w Łodzi była już mowa. Przed wybuchem II wojny światowej Polacy zagrali tam jeszcze trzykrotnie: z Łotwą (3:3) w 1935 roku, Rumunią (2:4) w 1937 roku i Belgią (3:3) w 1939 roku.

 

Polska - Rumunia 2:4 (04.07.1937)Polska - Rumunia 2:4 (04.07.1937)
FOT. NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE

Towarzyskie spotkanie reprezentacji Polski z Rumunią na stadionie ŁKS-u w Łodzi 4 lipca 1937 roku. W akcji widoczni m.in.: Ernest Wilimowski (pierwszy z prawej), obok niego rumuński obrońca Iacob Felecan, a także Leonard Piątek i Michał Matyas (w jasnych koszulkach).

W sumie nasza kadra wystąpiła na ŁKS-ie w 10 meczach, a wszystkie miały charakter towarzyski. Do najciekawszych można zaliczyć ten z Irlandią (3:0) z 12 kwietnia 1978 roku czy też zacięty bój z Hiszpanią (2:3) z 18 listopada 1981 roku. Po raz ostatni biało-czerwoni zagrali przy Alei Unii 23 marca 1983 roku, a ich rywalem była Bułgaria (3:1).

 

2:0 Piękny gol K. Deyny

ESTADIO DA GRUZ

Przez kolejne dziesięciolecia na stadionie ŁKS-u nie przeprowadzano już – oprócz kilku kosmetycznych zmian – żadnych większych inwestycji. W latach 90. na tzw. Galerze, czyli trybunie najbardziej zagorzałych kibiców, zamontowano plastikowe krzesełka. Następną konieczną zmianą była instalacja podgrzewanej murawy, a to z kolei wymusiło likwidację bieżni lekkoatletycznej. Jedną z ostatnich korekt na łódzkim obiekcie było prowizoryczne zadaszenie lóż VIP i sektora prasowego. Wszystko wynikało z wymogów licencyjnych PZPN-u.

 

Stadion ŁKS Łódź (2011).Stadion ŁKS Łódź (2011).
FOT. 400MM

Żelbetonowa trybuna wybudowana w latach 60. niewiele zmieniała się przez koleje dziesięciolecia. Tak wyglądała w 2011 roku. Od pierwotnej wersji różniła się daszkiem, sektorem VIP i krzesełkami.

Niemodernizowany obiekt – uznawany przecież w latach 70. za najnowocześniejszy – stał się z biegiem lat... mocno przestarzały. Sypiący się stadion zyskał dzięki temu nieprzynoszący mu chluby przydomek – Estadio da Gruz. Zbiegło się to w czasie z potężnym kryzysem finansowym klubu. Po mistrzostwie Polski w 1998 roku nastąpiły chude lata dla ekipy z Alei Unii. Pierwszy spadek łodzianie zaliczyli dwa lata po ligowym triumfie. Owszem, wracali potem jeszcze dwukrotnie do ekstraklasy, ale znów lądowali na jej zapleczu (raz z powodu nieotrzymania licencji). W 2013 roku stało się najgorsze – ŁKS wycofał się z I ligi i został karnie zdegradowany do IV ligi.

 

Stadion ŁKS Łódź (2008).Stadion ŁKS Łódź (2008).
FOT. CYFRASPORT

Stadion Łódzkiego Klubu Sportowego w 2008 roku. Tak prezentował się od strony Galery, czyli sektora najbardziej zagorzałych sympatyków drużyny.

Stadion ŁKS Łódź (2010)Stadion ŁKS Łódź (2010)
FOT. 400MM

A tak w 2010 roku prezentowała się Galera, która wówczas znajdowała się wzdłuż boiska. Na nowym stadionie sektor zagorzałych fanów ŁKS-u został przeniesiony za bramkę.

OD „AMFITEATRU” PO STADION KRÓLA

Choć stadion niszczał przez lata, nie oznacza to, że nie pojawiały się kolejne pomysły budowy nowej areny w Parku Sportowym. W 2009 roku w konkursie architektonicznym zwyciężył projekt zakładający powstanie obiektu na około 35 tysięcy miejsc. Ale jego wyniki zostały potem unieważnione. Rozpisano więc nowy konkurs. Tym razem założono wybudowanie areny na 16,5 tysiąca widzów. W 2011 roku ogłoszono przetarg i wybrano wykonawcę.

Stadion budowano etapami. Nie powstał on dokładnie w miejscu starego obiektu, lecz został przesunięty niemalże o całą długość boiska. W 2013 roku rozpoczęła się rozbiórka starych trybun. Nową – pojedynczą i zadaszoną – oddano do użytku w sierpniu 2015 roku. Mogła ona pomieścić 5700 widzów. Ełkaesiacy grali wówczas na III-ligowych boiskach. Uznano więc, że budowa trzech następnych trybun nie będzie na razie konieczna. Taki stan rzeczy trwał przez kolejne lata. Wygląd niedokończonego stadionu znów pobudził wyobraźnię pomysłowych kibiców zza miedzy, którzy żartobliwie zaczęli go określać mianem „amfiteatru”.

 

Stadion ŁKS Łódź (2019)Stadion ŁKS Łódź (2019)
FOT. CYFRASPORT

Pojedyncza trybuna na stadionie ŁKS-u przy Alei Unii w Łodzi. Przez kolejne lata ełkaesiacy występowali na niedokończonym obiekcie. Zdjęcie wykonano w 2019 roku.

Sytuacja zmieniła się w 2017 roku po awansie łodzian do II ligi. Ogłoszono przetarg na wykonawcę brakujących trybun, a w lipcu 2018 roku podjęto decyzję o ich budowie. Jego finalizacja nastąpiła cztery lata później. Nowy, pełny już obiekt mógł pomieścić około 18 tysięcy kibiców. Stadion jest częścią większego kompleksu, składającego się jeszcze z basenów, Atlas Areny oraz hali sportowej. W miejscu, gdzie kiedyś stał dawny obiekt, wybudowano parking.

 

 

Stadion ŁKS Łódź (1935).Stadion ŁKS Łódź (1935).
FOT. NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE

Mecz ŁKS-u z Wisłą Kraków na stadionie w Łodzi. W ataku na bramkę Białej Gwiazdy (strzeżoną przez Edwarda Madejskiego) Władysław Król – klubowa legenda i patron nowego obiektu przy Alei Unii.

Łódzki stadion otrzymał imię wybitnego patrona – Władysława Króla. To legenda ŁKS-u, wszechstronny sportowiec, który grał nie tylko w piłkę nożną, ale również w hokeja na lodzie (reprezentował Polskę w obu dyscyplinach). Jako hokeista wziął udział w igrzyskach olimpijskich w 1936 roku, a dwa lata później w mistrzostwach świata. Jako piłkarz Król był najlepszym strzelcem w historii ŁKS-u w najwyżej klasie rozgrywkowej (95 bramek). Po zakończeniu kariery został trenerem. I to właśnie on sięgnął z ukochanym klubem po historyczne mistrzostwo Polski w 1958 roku.

 

Stadion ŁKS Łódź (2022)Stadion ŁKS Łódź (2022)
FOT. CYFRASPORT

Fani Łódzkiego Klubu Sportowego przygotowali efektowną oprawę na otwarcie nowego, kompletnego stadionu przy Alei Unii Lubelskiej 2 w Łodzi.

Uroczyste otwarcie Stadionu Króla – jak w skrócie określają swój obiekt ełkaesiacy – miało miejsce 22 kwietnia 2022 roku podczas spotkania 29. kolejki Fortuna 1. Ligi pomiędzy ŁKS-em a Chrobrym Głogów (0:1). Na nowootwartej arenie zasiadło 17052 widzów marzących, aby następnym krokiem ich ukochanego klubu był powrót do ekstraklasy.