Z orzełkiem na sercu

Nie zawsze utalentowany zawodnik, po zakończeniu gry w piłkę odnajduje się w roli szkoleniowca. I nie każdy wybitny trener, musi mieć bogatą w sukcesy karierę na boisku. On jednak należy do tych, którzy w obu rolach sprawdzili się doskonale. I choć z perspektywy czasu można powiedzieć, że zarówno jako piłkarz, jak i szkoleniowiec mógł osiągnąć jeszcze więcej, jego sportowego dorobku nie da się przecenić. Perfekcjonista, który do swoich zadań zawsze podchodzi z ogromną starannością. Dla naśladowców może być przykładem pełnego profesjonalizmu i zaangażowania. Jest jednym z dwóch Polaków, który z naszą reprezentacją na mistrzostwa świata pojechał zarówno w roli piłkarza, jak i selekcjonera, a także pierwszym trenerem, który wprowadził biało-czerwonych zarówno na mundial jak i na Euro.

Urodzonemu w Krakowie Nawałce sport towarzyszył od najmłodszych lat. Choć zwykło się uważać, że pierwsze piłkarskie kroki stawiał w Wiśle, w rzeczywistości zaczynał w Orlętach Rudawa, gdzie trenerem był jego ojciec, również Adam. Na Reymonta trafił w 1969 roku i z Białą Gwiazdą był związany przez blisko 20 lat. To tu wkraczał do seniorskiego futbolu, debiutował w ekstraklasie, europejskich pucharach i stąd trafił do drużyny narodowej. Również jego trenerskie początki były związane z pracą pod Wawelem, a na swoim koncie zapisał mistrzostwo Polski zarówno jako piłkarz, jak i szkoleniowiec. Dla kibiców klubu, który 13-krotnie świętował tytuł najlepszej ekipy w kraju, jest jedną z legend, ale wiele radości swoją grą i pracą szkoleniową dostarczył wszystkim fanom piłki nożnej w Polsce.

PRZY REYMONTA

Stadion Wisły to szczególne miejsce w życiu Adama Nawałki. To tu uczył się piłkarskiego fachu i tu spędził większość kariery. Jako junior dwukrotnie świętował mistrzostwo Polski (w 1975 i 1976 roku). W tym czasie miał już jednak za sobą debiut w pierwszym zespole. W ekstraklasie po raz pierwszy zagrał 21 maja 1975 roku w przegranym meczu z Górnikiem Zabrze. I choć w premierowym sezonie zapisał na swoim koncie zaledwie 4 występy, już od następnych rozgrywek zaczął odgrywać w zespole coraz większą rolę. Pierwszy i jak się później okazało jedyny sukces w klubowej karierze, przypadł na rok 1978, gdy świętował z Wisłą mistrzowski tytuł.

FOT. PAP

Koszulkę z białą gwiazdą na piersi Adam Nawałka zakładał blisko 200 razy. Nie tylko w lidze, ale również w europejskich pucharach. Na zdjęciu podczas wygranego 2:1 meczu Pucharu Europy z Malmö FF (07.03.1979).

1:1 Gol A. Nawałki, podawał M. Wróbel

Regularna gra utalentowanego pomocnika nie mogła pozostać niezauważona. Tym bardziej, że selekcjoner Jacek Gmoch postanowił odmłodzić drużynę narodową. Jednym z filarów nowej reprezentacji Polski miał być właśnie Nawałka.

NADZIEJA KADRY

Niespełna 20-letni zawodnik zadebiutował w koszulce z orłem na piersi 13 kwietnia 1977 roku. Budowana z myślą o argentyńskim mundialu kadra, grała towarzysko z Węgrami w Budapeszcie. I mimo porażki 1:2 Nawałka debiut zapamiętał doskonale i były to pozytywne wspomnienia. Nie tylko za sprawą pierwszego występu w reprezentacji, ale także premierowej (i jak się później okazało jedynej) bramki.

1:1 Gol A. Nawałki

Zagrałem w drugiej połowie i chwilę po wejściu na boisko wpisałem się na listę strzelców. Wcześniej na zgrupowaniu rozegraliśmy z kolei nieoficjalny mecz z Rumunią w Płocku. Wygraliśmy i także zdobyłem bramkę. Debiuty były więc słodko-gorzkie, jedno spotkanie wygraliśmy, ale drugiego już nie. W obu starciach trafiałem jednak do siatki, więc w sumie wyszło na plus. Był to początek mojej szybkiej drogi na wyżyny piłkarskie. Rok później pojechałem na mistrzostwa świata.

Adam Nawałka

FRAGMENT WYWIADU DLA PORTALU „ŁĄCZY NAS PIŁKA” Z 8 CZERWCA 2018 R.

Mundial w Argentynie z całą pewnością był turniejem jego życia. W Ameryce Południowej Polacy zakończyli zmagania na drugiej fazie grupowej, ale na swoim koncie zapisali kilka dobrych wyników: bezbramkowy remis z RFN i wygrane z Tunezją (1:0), Meksykiem (3:1) i Peru (1:0). O tym, że nie walczyli o medale przesądziły przegrane z gospodarzami (0:2) i Brazylią (1:3).

FOT. PAP

W Ameryce Południowej „młodzi gniewni” Adam Nawałka (z lewej) i Zbigniew Boniek (z prawej) mogli się uczyć od reprezentacyjnego weterana Włodzimierza Lubańskiego nie tylko gry w golfa. W Argentynie przygoda z kadrą legendy Górnika dobiegała końca. Dla zawodników Wisły i Widzewa był to dopiero początek.

INNY NIŻ WSZYSCY

Adam Nawałka wyróżniał się nie tylko na boisku. Jeśli spojrzymy na polskie, piłkarskie realia lat 70. całkowicie różniły się od tych, które obserwujemy współcześnie. Piłkarze, którzy dziś są ikonami popkultury, wówczas przeważnie nie przykładali tak dużej wagi do wizerunku. Młody wiślak był pod tym względem zupełnie inny.

Na tle kolegów wyróżniał się stylem bycia. Solarium, kosmetyczka, kremy oraz długie sesje w gabinetach masażystów rodziły wśród kolegów z Wisły – jak większość piłkarzy praktykujących styl „macho” – komentarze, że Nawałka jest gejem. Rzucali za nim „Ciepły”. – Adam nic sobie jednak z tego nie robił. Nosił się jak gwiazda ekranu, przywoził z zagranicznych wyjazdów ciuchy, jakich nie było nawet w peweksach. Miał aparycję playboya, wszystkie dziewczyny się za nim w Krakowie oglądały, ale nie korzystał z tej sławy. Liczyła się tylko jego żona Kasia – wspomina Marek Motyka, kolega z krakowskiej Wisły.

MIAŁ SWÓJ STYL

FRAGMENT ARTYKUŁU MARCINA PIĄTKA NA PORTALU POLITYKA.PL Z 1 WRZEŚNIA 2015 R.

FOT. PAP

Przystojny i uśmiechnięty. Taki wizerunek przylgnął do Adama Nawałki już na turnieju w Argentynie. Nic dziwnego, że cieszył się zainteresowaniem przedstawicielek płci pięknej.

Ale Nawałka koncentrował się przede wszystkim na kwestiach sportowych. Jego perfekcjonizm już wówczas sprawiał, że na przygotowanie, fizjoterapię i dodatkowe treningi poświęcał znacznie więcej czasu niż koledzy z boiska. Przewrotność losu sprawiła jednak, że te starania nie zapewniły mu długiej i bezproblemowej kariery. Dziś możemy stwierdzić, że osiągnąłby zdecydowanie więcej, gdyby nie problemy zdrowotne. Te zaczęły się pod koniec lat 70. po powrocie ze Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów na Kubie. Mimo usilnych starań, w kolejnych latach nie udało mu się wrócić ani do pełnej dyspozycji, ani do najwyższej formy.

Z pewnością jakość kontroli organizmu, pełnej diagnostyki, czy monitoringu wysiłku nie stały na takim poziomie, jak teraz. Tak samo stan medycyny. Wiele czynników wpłynęło na to, że bardzo szybko musiałem zakończyć karierę na reprezentacyjnym poziomie. Później próbowałem jeszcze powrotów, ale kończyło się to kolejnymi kontuzjami i zabiegami. To był trudny okres, ale tym bardziej mogę powiedzieć, że wpłynął na to, że jestem człowiekiem jeszcze bardziej ukształtowanym, jeżeli chodzi o charakter, pełną stabilizację, wytrwałość, determinację w dążeniu do wyznaczonych przez siebie celów.

Adam Nawałka

FRAGMENT WYWIADU DLA PORTALU „ŁĄCZY NAS PIŁKA” Z 8 CZERWCA 2018 R.

W reprezentacji Polski Adam Nawałka rozegrał 34 spotkania, a jego przygoda z drużyną narodową trwała niewiele ponad 3 lata. Z Wisłą pożegnał się w 1985 roku i wyjechał za Ocean. W Stanach Zjednoczonych najpierw grał w polonijnym klubie Polish-American Eagles, a później pracował zarobkowo. Ostatecznie buty na kołku zawiesił trzy lata po przybyciu do Ameryki.

W NOWEJ ROLI

Koniec kariery nie zakończył całkowicie jego przygody z futbolem. Bo jak na perfekcjonistę przystało Nawałka od początku miał swój plan na „życie po życiu”. Do Polski wrócił w połowie lat 90. i zaczął od ukończenia Akademii Trenerskiej Polskiego Związku Piłki Nożnej. Jak się jednak okazuje nie były to jego pierwsze kroki w roli szkoleniowca.

W szkole podstawowej byłem trenerem szkolnej reprezentacji, bo nauczyciel WF nie radził sobie z tym zadaniem. Wziąłem to w swoje ręce, cieszyła mnie selekcja graczy, strategia, układanie taktyki. Jeśli u młodego człowieka pojawi się zacięcie do takiej pracy, to później ono się ujawni.

Adam Nawałka

WYPOWIEDŹ DLA KRAKOW.NASZEMIASTO.PL Z 7 LISTOPADA 2013 R.

W przypadku Nawałki zamiłowanie do trenerki nabrało realnych kształtów w 1996 roku. Mimo, że współpracę w Wiśle proponował mu Wojciech Łazarek, ten wcześniej porozumiał się z prezesem Świtu Krzeszowice i danego słowa dotrzymał. To właśnie pierwszy klub, który oficjalnie prowadził były reprezentant Polski. Do Krakowa ostatecznie trafił, w marcu 2000 roku zastępując popularnego „Baryłę”. Doprowadził Wisłę do wicemistrzostwa Polski i… miejsca na ławce ustąpił Orestowi Lenczykowi. Sytuacja powtórzyła się niemal rok później, kiedy wiosną władze klubu postanowiły rozstać się z doświadczonym szkoleniowcem, ponownie zatrudniając… Nawałkę. Sezon 2000/2001 Wisła skończyła na najwyższym stopniu podium, a dla trenera było to dotychczas jedyne mistrzostwo Polski. Ale w klubie nie został.

To była dla mnie bardzo trudna decyzja. Podjąłem ją, bo nie czułem wsparcia, zarówno jeśli chodzi o plany transferowe, jak i prowadzenie drużyny. Trener musi czuć wsparcie ze strony właściciela klubu i prezesów, gdy trzeba powalczyć w niesprzyjających okolicznościach.

Adam Nawałka

WYPOWIEDŹ DLA KRAKOW.NASZEMIASTO.PL Z 7 LISTOPADA 2013 R.

W DRODZE DO KADRY

W kolejnych latach trenerowi Nawałce wiodło się ze zmiennym szczęściem. Prowadził na różnych poziomach rozgrywkowych Zagłębie Lubin, Sandecję Nowy Sącz, Jagiellonię Białystok i ponownie krakowską Wisłę. Ważny moment w jego karierze przypadł na lata 2007-2008, kiedy dołączył do sztabu reprezentacji Polski.

FOT. CYFRASPORT

W sztabie Leo Beenhakkera Adam Nawałka znalazł się w zastępstwie Dariusza Dziekanowskiego. Ostatecznie u boku Holendra pracował do Euro 2008.

Doświadczenie zdobyte w reprezentacji procentowało w kolejnych latach. Nawałka objął stery w GKS-ie Katowice, żeby później trafić do nieodległego Zabrza. Pracę w Górniku rozpoczął w styczniu 2010 roku i to właśnie trzy lata spędzone przy Roosevelta okazały się kluczowe dla jego przyszłości.

FOT. CYFRASPORT

Adam Nawałka w sezonie 2010/2011 wprowadził Górnika do ekstraklasy. Słynął z umiejętnej pracy z młodymi zawodnikami, która klubowi przyniosła wyniki „ponad stan”.

Nawałka wielokrotnie podkreślał, że jednym z jego marzeń jest prowadzenie drużyny narodowej. I mimo, że na tym etapie jego kariery spodziewało się tego niewielu, spełniło się ono w 2013 roku. Po nieudanych eliminacjach mundialu w Brazylii, z kadrą pożegnał się Waldemar Fornalik. I mimo, że większość kibiców i dziennikarzy oczekiwało zatrudnienia selekcjonera z zagranicy, prezes PZPN Zbigniew Boniek zaryzykował i postawił na swojego dawnego kumpla z boiska.

To nie jest tak, że zatrudniłem go bo byliśmy jakimiś wielkimi przyjaciółmi. Od czasu wspólnej gry w reprezentacji Polski nasze drogi trochę się rozeszły, chociaż zawsze kiedy się spotykaliśmy było miło i grzecznie. U Adama przekonała mnie niesamowita pracowitość i ambicja. Pełną jasność, że podjąłem dobrą decyzję uzyskałem po kilku telefonach. „Po co go bierzesz? To nie ma sensu.”. Tak mówiła mi część trenerów, których zapytałem o zdanie. Skoro w środowisku obawiano się tej nominacji, to od razu wiedziałem, że Nawałka sobie poradzi.

Zbigniew Boniek

WYPOWIEDŹ ÓWCZESNEGO PREZESA PZPN DLA PRZEGLADSPORTOWY.PL Z 12 STYCZNIA 2016 R.

FOT. CYFRASPORT

29 października 2013 roku – Zbigniew Boniek i Adam Nawałka podczas oficjalnej prezentacji nowego selekcjonera.

PÓŁ DEKADY NAWAŁKI

Adam Nawałka z reprezentacją Polski pracował przez blisko 5 lat. W tym czasie nasza drużyna narodowa weszła na wyższy, niespotykany od wielu lat poziom. Nowy selekcjoner szybko przypomniał o swoim charakterze, z którego słynął w przeszłości. Tytan pracy, który o każdy szczegół dbał z największą starannością – to jego wizytówka. Powściągliwy w kontaktach z mediami, z którymi komunikował się głównie na konferencjach prasowych. Tylko nielicznych dopuszczał do bezpośredniej pracy przy reprezentacji. I choć narażał się przez to na niechęć i krytykę, a jego rytuały i przesądy (jak chociażby zakaz cofania autobusu wiozącego drużynę) często były powodem do żartów, bronił się tym, co w futbolu najważniejsze – wynikami.

Jednym z niewielu przedstawicieli mediów, który zyskał zaufanie selekcjonera był Marcin Feddek. Dzięki temu dziennikarz Polsatu Sport mógł szczegółowo opisać kulisy awansu i występu biało-czerwonych na Euro 2016.

Dorobek Adama Nawałki w roli selekcjonera, szczególnie biorąc pod uwagę jego bezpośrednich poprzedników, jest imponujący. Prowadził drużynę narodową w 50 spotkaniach, z których 27 wygrał, 13 zremisował i 10 przegrał. Został pierwszym trenerem w historii, który wprowadził biało-czerwonych zarówno do mistrzostw Europy, jak i świata. Na Euro we Francji osiągnął historyczny wynik doprowadzając biało-czerwonych do ćwierćfinału, w którym dopiero po serii rzutów karnych przegrali z późniejszymi mistrzami Portugalczykami. W drodze do turnieju we Francji Nawałka dokonał również rzeczy, która przed nim nie udała się nikomu – pokonał reprezentację Niemiec!

Skrót meczu

Drugi turniej mistrzowski – rosyjski mundial nie był już tak udany dla „Orłów Nawałki”. Odpadnięcie po fazie grupowej w kraju przyjęto jako rozczarowanie, a sam selekcjoner pożegnał się ze stanowiskiem. Nie dało się nie zauważyć, że bardziej niż utrata pracy, doskwierał mu fakt, że postawionego zadania tym razem nie udało się zrealizować.

To ja jestem odpowiedzialny za to, co się tutaj wydarzyło. Mieliśmy bardzo duże oczekiwania. Staraliśmy się jednak chłodzić głowy, bo wiedzieliśmy, że mundial to nie to samo, co Euro. Mamy świadomość, że nie zagraliśmy tak, jak trzeba. No cóż, stało się. Jesteśmy bardzo rozczarowani, wracamy do domu.

Adam Nawałka

WYPOWIEDŹ Z 25 CZERWCA 2018 R., ŹRÓDŁO: SPORT.PL

Po rozstaniu z kadrą, nie narzekał na brak zajęć. Niedługo po mundialu media spekulowały, że mógłby objąć stanowisko trenera Legii Warszawa. Nawałka postawił na Poznań i związał się z Lechem. Ale przy Bułgarskiej pracował niespełna cztery miesiące. Pod jego wodzą w 11 spotkaniach Kolejorz odniósł zaledwie 5 zwycięstw. Dlatego jego rozstanie z klubem dla nikogo nie było zaskoczeniem. Od tamtej pory nie związał się już z jakimkolwiek pracodawcą.