Artur Kita w książce „Geneza i rozwój piłki nożnej kobiet w Polsce do 2010 roku”, pisząc o początkach rozgrywek o Puchar Polski, powołuje się na zamieszczoną w 1981 roku w „Wiadomościach Zachodnich” wypowiedzi ówczesnego trenera Iskry Mierzyn (Szczecin), Romana Lukstaedta, który po zakończeniu turnieju o Puchar Gryfa Pomorskiego poinformował, że rozgrywki te po porozumieniu z trenerami uczestniczących drużyn przyjmą rangę Pucharu Polski. Pierwsza oficjalna edycja odbyła się jednak nieco później.

Pierwszym meczem rozgrywek Pucharu Polski było rozegrane 3 kwietnia 1985 roku w Zabrzu spotkanie „rundy wstępnej” do 1/8 finału pomiędzy gospodyniami – Pumą a Piastunkami Gliwice, zakończone zwycięstwem drużyny przyjezdnej 10:0. Oprócz nich w inauguracyjnej edycji Pucharu Polski wzięły udział: AKP AZS Wrocław, Czarni Sosnowiec, Iskra Mierzyn, Karolinka Jaworzyna Śląska, Ogniwo Sopot (obowiązująca wtedy nazwa Checzy Gdynia), Orkan Chorzemin, Pafawag Wrocław, Sokół Drzonków, Sprint Toruń, Stilon Gorzów Wielkopolski, Telpod Kraków, Teofil Łódź (protoplasta Kolejarza), Tramwajarz Bytom i Zagłębianka Dąbrowa Górnicza.

Premierową edycję wygrała drużyna Czarnych Sosnowiec. Finał rozegrany został 28 września 1985 roku na stadionie warszawskiego Marymontu, a na trybunach zgromadziło się około 5 tysięcy widzów (najprawdopodobniej jest to do tej pory najwyższa frekwencja w historii). Sosnowiczanki pokonały drużynę Pafawagu Wrocław 2:1. Pierwszego, historycznego gola strzeliła w 18. minucie meczu zawodniczka Czarnych, reprezentantka Polski Marzena Jamrozy. Drugą bramkę dla zespołu z Sosnowca zdobyła Jolanta Szewczyk (również kadrowiczka), a honorową trafienie dla Pafawagu zaliczyła Elżbieta Biernacka. Mecz sędziował Michał Listkiewicz. Tygodnik „Piłka Nożna” odnotował, że trofeum wręczał ówczesny wiceprezes PZPN, Jerzy Domański.

Losy Pucharu układały się różnie. W 1987 roku Komisja Piłkarstwa Kobiecego narzuciła klubom zrzeszonym w jej strukturach obligatoryjne uczestnictwo w rozgrywkach. W 1989 roku niemal do ostatniej chwili decydowały się losy miejsca, w którym odbędzie się finał. Jak podaje katowicki „Sport”, po rezygnacji Sieradza ledwie miesiąc przed meczem, zainteresowanie ugoszczeniem finalistek PP wyraziły władze Zielonej Góry, które planowały włączyć mecz w cykl imprez związanych z obchodami dni miasta oraz zlotu sokolego. Niestety, na drodze stanęły względy finansowe. Zielona Góra chciała uczynić finał PP imprezą bezpłatną, na co Komisja Piłkarstwa Kobiecego nie była w stanie się zgodzić, jako że spodziewany dochód z imprezy stanowiłby lwią część jej budżetu. Ostatecznie finał zorganizowało inne miasto z ówczesnego województwa zielonogórskiego – Wolsztyn. 

W sezonie 2001/02 po raz pierwszy pojawiła się konieczność przeprowadzenia eliminacji na szczeblu makroregionalnym. Mimo rosnącej liczby drużyn niższego szczebla chcących zakosztować rywalizacji z ekipami wyższej klasy, często zdarzało się, że niektóre zespoły wycofywały się z rozgrywek już po rozlosowaniu par. Wydział Piłkarstwa Kobiecego PZPN próbował ratować prestiż rozgrywek poprzez nakładanie kar na takie kluby. W sezonie 2006/07 nie dopuszczono do losowania ekip Ateny Poznań, AZS PWSZ Biała Podlaska, Cisów Nałęczów, Czarnych Sosnowiec i Stilonu Gorzów Wielkopolski. Metoda „kija” nie zdała jednak egzaminu, PZPN zaczął więc stosować opcję „marchewki”.

W sezonie 2016/17 po raz pierwszy w regulaminie rozgrywek zawarta została konkretna informacja o wysokości nagrody finansowej za zdobycie trofeum oraz dotarcie do finału rozgrywek. Wcześniej takie nagrody zależały od jednorazowej decyzji PZPN. Pierwszą gwarantowaną gratyfikacją było 35 000 zł dla zwycięzcy rozgrywek oraz 20 000 zł dla finalisty. Od sezonu 2019/20 gratyfikacje finansowe bardzo wzrosły. Aktualnie pula nagród w Pucharze Polski kobiet wynosi milion złotych. 400 000 zł trafia na konto zwycięzcy rozgrywek, a 100 000 zł do klubu, który przegrał w finale. Na nagrody mogą liczyć także drużyny, które odpadły na wcześniejszych etapach rozgrywek. Pierwszym poziomem, gdzie udział w Pucharze Polski owocuje premię pieniężną, jest sukces na szczeblu wojewódzkim – tam zwycięzca otrzymuje 5 000 zł. 

Rozgrywki Pucharu Polski dorobiły się także swojej „legendy”. Anna Szymańska, bo o niej mowa, ustanowiła unikalny w skali światowej rekord poprzez uczestnictwo w piętnastu finałach Pucharu Polski z rzędu! Swoją serię rozpoczęła w 2008 roku w barwach Medyka Konin, zaliczając później jeden finał w barwach szczecińskiego Gryfa, dwa kolejne jako zawodniczka Pogoni Women Szczecin. Sześć następnych to ponownie mecze o trofeum w barwach Medyka, a pozostałe pięć już w Czarnych Sosnowiec. Na piętnaście podejść Szymańskiej do finału osiem zakończyło się zwycięstwem jej drużyny. W sezonie 2022/2023 bramkarka ma jeszcze szansę przedłużyć swoją passę. Drużyna Czarnych Sosnowiec pozostaje bowiem w walce o trofeum. Pytanie jednak, czy podejdzie do zadania jeszcze jako zawodniczka, czy już tylko jako trenerka ekipy z Zagłębia Dąbrowskiego?

Autor: Maciej Witkowski