Przedstawiamy sylwetkę zespołu Polonii Bytom. Materiał został przygotowany na potrzeby programu „Poznaj Polskę na Sportowo”, który jest realizowany przez PZPN na zlecenie Ministra Edukacji i Nauki.
Data założenia: 1920
Historia założenia klubu: Klub został założony 4 stycznia 1920 roku w odpowiedzi na noworoczny apel Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, wzywający do zakładania własnych organizacji kulturalno-oświatowych i sportowych. W zebraniu wzięli udział głównie członkowie Towarzystwa Sportowego „Sokół”. Pierwszym prezesem klubu został Edmund Grabianowski. Utworzono wtedy sekcję piłkarską oraz zapaśniczą. 4 lutego 1920 roku rozegrano pierwszy mecz z Pogonią Katowice. Były to pierwsze polskie derby Śląska. Wynik tego meczu nie zachował się.
Przydomek: „Królowa Śląska”, „Niebiesko-czerwoni”
Barwy: niebiesko-czerwone
Stadion: Stadion Polonii Bytom, ul. Piłkarska 8. Nowy obiekt, na który Polonia przeprowadziła się latem 2023 roku. Na razie pojemność trybun wynosi 1100 osób, ale w kolejnych miesiącach obiekt będzie rozbudowywany, by docelowo pomieścić 2200 kibiców. Wcześniej domem Polonii był Stadion im. Edwarda Szymkowiaka przy ul. Olimpijskiej 2.
Klubowy herb: Jego pierwowzorem jest herb Pogoni Lwów. Tarcza klubu jest siedmiodzielna w słup o barwach pól niebieskich i czerwonej na przemian. Na środkowym polu pionowym jest umieszczony napis „Bytom”, zaś głowica herbu jest biała, a w niej napis „Polonia”. W latach 1997-98 używano herbu okrągłego – w białej obwódce widniał napis G.K.S. Polonia – Szombierki 1997. W środku w zielonym okrągłym polu umieszczony był herb Bytomia, a nad nim napis Bytom.
Największe sukcesy:
Mistrzostwo Polski: 1954, 1962
Wicemistrzostwo Polski: 1952, 1958, 1959, 1961
Brązowy medal mistrzostw Polski: 1966, 1969
Finał Pucharu Polski: 1964, 1973, 1977
Puchar Karla Rappana (Puchar Intertoto): 1965
Finał Pucharu Karla Rappana: 1964
Puchar Ameryki (Interligi): 1965
Najbardziej znani piłkarze:
Edward Szymkowiak – z Polonią zdobył mistrzostwo Polski w 1962 i trzykrotnie był wicemistrzem kraju (1958, 1959 i 1961). Ponadto zdobył z nią Puchar Ameryki oraz Puchar Karla Rappana w 1965 roku. Czterokrotnie redakcja „Sportu” przyznawała mu „Złote Buty” (1957, 1958, 1965, 1966), nagrodę przeznaczoną dla najlepszego piłkarza sezonu. Jest „Zasłużonym Mistrzem Sportu” i został dwukrotnie odznaczony złotym medalem „Za wybitne osiągnięcia sportowe” oraz Złotym Krzyżem Zasługi (1964). W historii ekstraklasy zapisał się jako zdobywca tytułu mistrzowskiego w barwach trzech różnych klubów (poza Polonią także dwukrotnie z Ruchem Chorzów i dwukrotnie z Legią Warszawa). W reprezentacji rozegrał 53 mecze, dwa razy uczestnicząc w igrzyskach olimpijskich: w Helsinkach (1952) i w Rzymie (1960). W Polonii pracował też jako trener młodzieży.
Zygmunt Anczok – w Polonii grał w latach 1963-71. Na igrzyskach olimpijskich w 1972 roku w Monachium zdobył z reprezentacją Polski złoty medal, rozgrywając wszystkie siedem meczów. W wieku 27 lat miał na koncie 52 występy w reprezentacji (później tę liczbę zweryfikowano na 48). Zapewne byłoby ich więcej, gdyby nie pasmo kontuzji. Później już nie powrócił do dawnej świetności, ominęły go także mistrzostwa świata w 1974 roku, w których reprezentacja Polski zajęła trzecie miejsce.
Ryszard Grzegorczyk – w Ekstraklasie reprezentował Polonię w 303 meczach (więcej zaliczyli tylko Jan Liberda i Paweł Orzechowski), zdobył z nią mistrzostwo (1962) i trzykrotnie wicemistrzostwo Polski (1958, 1959, 1961). W reprezentacji Polski zagrał w 23 spotkaniach, strzelił dwa gole. Olimpijczyk z Rzymu (1960).
Jan Liberda – po tournée reprezentacji Polski po Ameryce Południowej, podczas którego strzelił trzy gole, zyskał pseudonim „Biały Pele”. Łącznie w biało-czerwonych barwach zagrał w 35 meczach i zdobył osiem bramek. W Polonii występował w latach 1953-69 (łącznie 304 mecze) i święcił w jej barwach największe w historii klubu triumfy (mistrzostwo, trzy razy wicemistrzostwo Polski). Dwukrotny król strzelców Ekstraklasy (1959, 1962).
Aleksander Olejniczak – będąc czynnym piłkarzem Polonii ukończył Śląską Akademię Medyczną. W drużynie zadebiutował w 1950 roku i zdobył z nią mistrzostwo oraz czterokrotnie wicemistrzostwo Polski.
Kazimierz Trampisz – Polonię reprezentował w Ekstraklasie przez 15 lat. Zdobył dla niej 84 bramki i dwukrotnie sięgnął po tytuł mistrza Polski. 11 razy grał w reprezentacji Polski, dla której strzelił 4 bramki. W 1952 roku reprezentował Polskę na igrzyskach olimpijskich w Helsinkach.
Walter Winkler – w reprezentacji Polski rozegrał 26 spotkań. Z Polonią zdobył mistrzostwo Polski w 1962 roku, raz wicemistrzostwo (1961), a także zdobył Puchar Ameryki i Puchar Karla Rappana w 1965 roku.
Klubowe legendy:
Wacław Kruczkowski – w Polonii grał głównie w zespołach młodzieżowych i drugiej drużynie. W 1958 roku został sędzią i na tej niwie robił dużo większą karierę. Przeprowadził 2350 meczów wszystkich klas rozgrywkowych, uhonorowany tytułami „Sędzia Zasłużony” i „Sędzia Honorowy”. Po zakończeniu kariery sędziowskiej ku chwale Polonii pracował jako członek zarządu oraz kierownik pierwszej drużyny.
Klubowa maskotka: 30 stycznia 2009 roku, Dział Marketingu Polonii ogłosił konkurs na nazwę i wygląd oficjalnej klubowej maskotki. Spośród wielu nadesłanych propozycji, wybrano tą najlepszą, maskotką został lew, którego nazwano „Olimpiok”. Maskotka zadebiutowała na meczu z Wisłą Kraków 27 lutego 2009 roku.
Inne sekcje + sukcesy: koszykówka, hokej na lodzie, tenis stołowy, piłka wodna. Niegdyś także żużel i pływanie. Hokeiści Polonii to sześciokrotni mistrzowie Polski (1984, 1986, 1988, 1989, 1990, 1991), trzykrotni wicemistrzowie (1983, 1985, 1987) i trzykrotni brązowi medaliści MP (1993, 2001, 2017). Waterpoliści WTS Polonii to pięciokrotni mistrzowie Polski (1947, 1949, 1959, 1964, 2020).
Ciekawostki/cechy charakterystyczne:
26 piłkarzy Polonii Bytom zagrało w pierwszej reprezentacji Polski. Najwięcej meczów zaliczył Edward Szymkowiak – 53.
Siedmiu piłkarzy Polonii Bytom strzelało gole dla pierwszej reprezentacji Polski. Najwięcej – 10 – Jan Banaś.
Pięciu piłkarzy Polonii Bytom reprezentowało Polskę na igrzyskach olimpijskich.
Na późniejszym Stadionie im. Edwarda Szymkowiaka rozegrano jeden mecz międzypaństwowy. 16 sierpnia 1942 roku reprezentacja Niemiec wygrała z Rumunią 7:0 w obecności 50 tysięcy widzów.
Rekordową frekwencję na starym obiekcie Polonii odnotowano w 1965 roku, gdy bytomianie w Pucharze Intertoto pokonali Schalke 04 Gelsenkirchen 6:0 na oczach 60 tysięcy kibiców.
Klubowy hymn:
Jeszcze Polonia nie zginęła
Póki my żyjemy
Za Amerykę i Rappana
Pięknie dziękujemy.
(REF.) Marsz, marsz Polonio
Ukochana ma drużyno
Czy wygrywasz, czy przegrywasz
Zostaniesz jedyną.
My się nigdy nie poddamy
My Twoi kibice
Zagraj, zagraj jak przed laty
Grałaś w Ameryce.
(REF.) Marsz, marsz Polonio
Ukochana ma drużyno
Czy wygrywasz, czy przegrywasz
Zostaniesz jedyną.
Były dobre i złe czasy
Dla naszej Polonii
Lecz nadejdą jeszcze chwile
Niejednej wiktorii.
Bibliografia (polecane książki o klubie):
1920-2005. 85 lat Polonii Bytom, Towarzystwo Sportowe Polonia Bytom (2005)